Τι να πει κανείς γι' αυτό το επικό μυθιστόρημα! Το έχω διαβάσει τρεις φορές και έχω συγκλονιστεί άλλες τόσες! Μέσα από τις σημειώσεις του Μικρασιάτη Μανώλη Αξιώτη, του κεντρικού ήρωα και αφηγητή, τις οποίες παρέδωσε ο ίδιος στη συγγραφέα, μαθαίνουμε για την ειρηνική αγροτική ζωή του, πριν τον πόλεμο, στον Κιρκιντζέ της Μ. Ασίας, για τη μετάβασή του στη Σμύρνη για να βρει δουλειά σε ηλικία 16 χρόνων, για τα βάσανά του στα Τάγματα Εργασίας, τη λιποταξία του, την ένταξή του στον ελληνικό στρατό το 1922 και τη συμμετοχή του στον πόλεμο μέχρι την υποχώρηση στη Σμύρνη, τα όσα έζησε στη διάρκεια των καταστροφών και σφαγών και τη διαφυγή του στη Σάμο.
Ταυτόχρονα πληροφορούμαστε για τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα των πρώτων δεκαετιών του 20ου αι., τους Βαλκανικούς Πολέμους, το κίνημα των Νεότουρκων, την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα περιβόητα Αμελέ Ταμπουρού, τη Συνθήκη των Σεβρών με την οποία παραχωρήθηκε η περιοχή της Σμύρνης στην Ελλάδα, τη Μικρασιατική καταστροφή, που αποτελεί το μελανότερο, ίσως, κομμάτι της νεότερης ιστορίας μας, το δράμα 1.500.000, περίπου προσφύγων και τον ρόλο των Μ. Δυνάμεων σε όλα αυτά.
Πολλά, επίσης, τα ηθογραφικά στοιχεία στο βιβλίο αυτό, στο οποίο η Σωτηρίου δεν παρουσιάζει εξωραϊσμένες τις καταστάσεις, αλλά καταγράφει αντικειμενικά τα γεγονότα και κατονομάζει θαρραλέα τους αίτιους της μεγάλης καταστροφής, τις Μ. Δυνάμεις, δηλαδή, που επιδίωκαν οικονομικές και εμπορικές σχέσεις με την Τουρκία, αλλά και τον αυξανόμενο τουρκικό εθνικισμό, καθώς και την κακή εξωτερική πολιτική της Ελλάδας. Για τη συγγραφέα δεν υπάρχουν Έλληνες και Τούρκοι! Υπάρχουν άνθρωποι που υποφέρουν το ίδιο και ζουν με το ίδιο ιδανικό της ήρεμης ζωής!
Τελικά, ο αναγνώστης πείθεται για το δράμα και των δύο λαών, χωρίς εθνικές προκαταλήψεις και καθώς γυρίζει τις σελίδες και περνούν από μπροστά του παραστατικές και ρεαλιστικές εικόνες των γεγονότων, νιώθει να εναλλάσσονται μέσα του έντονα συναισθήματα, όπως συγκίνηση, αποτροπιασμός, απόγνωση, αγωνία, αγανάκτηση, ενώ συγχρόνως προβληματίζεται και συνειδητοποιεί ότι ο πόλεμος μετατρέπει τον άνθρωπο σε θηρίο και ότι, όπως έχει υποστηρίξει στην ΕΛΕΝΗ του ο μεγάλος τραγικός Ευριπίδης, ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΝΙΚΗΤΗΣ, ΑΛΛΑ ΜΟΝΟ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ!
Αυτό που ξαφνιάζει ευχάριστα είναι η γλώσσα του βιβλίου! Μια γλώσσα λαϊκή, χυμώδης, απλή, με πολλές τουρκικές λέξεις για τις οποίες, όμως, υπάρχει γλωσσάριο στο τέλος του βιβλίου που διευκολύνει την κατανόησή τους από τον αναγνώστη.
Ιστορικό ντοκουμέντο, αλλά και εξαιρετικό λογοτεχνικό κείμενο που εντάσσεται στην κατηγορία των κλασικών αναγνωσμάτων και πρέπει να διαβάσουν όλοι!!!
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα του βιβλίου:
"Στο σπίτι δυο εξουσίες υπολογίζαμε όλοι: του Θεού και του πατέρα"
"Το παλικάρι που αποφάσιζε να παντρευτεί έχτιζε πρώτα σπίτι. Ήταν απαραίτητο προικιό. Ποτέ το σπίτι δεν το ' δινε γυναίκα"
"'Εμπορος πάει να πει να κλέβεις εσύ αντί να σε κλέβουνε οι άλλοι..."
"Ένας λαός, που έμαθε να ζει αδερφικά πλάι σ΄ έναν άλλον, χρειάζεται γερές δόσεις μίσους για ν΄ αλλάξει αισθήματα"
"Τ΄ αποθαμένου γονιού μόνο τα καλά θυμάται το παιδί"
"Άλλοι θα πλερώνουνε τα σπασμένα, άλλοι θα θησαυρίσουνε. Τον φτωχό κοσμάκι να λυπηθεί ο Θεός..."
"Ο πόλεμος ανοίγει βάραθρα στις ψυχές και στα έθνη"
"Η χαρά έχει πάντα βιασύνες"
"Τα νιάτα έχουνε πάντα συμμαχίες με τη χαρά"
"Κάτι ανθρώπους π΄ ανταμώνει κανείς! Σε φιλιώνουνε με τη ζωή, ακόμα και άμα σου φαίνεται ανυπόφορη"
"Όμορφη που είναι η νιότη σαν έχεις αγάπη"
"Στον πόλεμο δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσεις τη δολοφονία από την πατριωτική πράξη"
"Δε με τρόμαζε πια ο θάνατος. Τους ζωντανούς σκιαζόμουνα, που χάσανε κάθε ανθρωπιά"
"Νύχτα σκέπασε τη γη. Δεν ήτανε τούτος κόσμος πλασμένος από χέρι Θεού! Όχι, δεν ήτανε!"
"Ανάθεμα στους αίτιους!" (Η τελευταία φράση του βιβλίου)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου